Zaskakujące absurdy PRL-u

Christopher Jan Niedenthal, fotograf i jeden z najbardziej uznawanych fotoreporterów europejskich, urodził się w 1950 roku w rodzinie polskich emigrantów wojennych w Londynie. Swój pierwszy aparat fotograficzny, otrzymał w wieku jedenastu lat w nagrodę za pomyślnie zdany egzamin. Wtedy właśnie rozpoczęła się jego przygoda z fotografią, która po kilku latach przerodziła się w pracę zawodową. W roku 1973, po ukończeniu studiów fotograficznych w London College of Printing, przybył do Polski chcąc zostać korespondentem zagranicznym. Miała to być krótka wizyta, trwająca zaledwie kilka miesięcy, jednakże tak bardzo związał się z krajem swych rodziców, że pozostał tutaj aż do dziś.

Od 1978 roku Chris Niedenthal współpracował z magazynem „Newsweek”, później także z innymi tak popularnymi czasopismami, jak „Time”, „Der Spiegel” czy „Forbes”. Po wyborze Karola Wojtyły na głowę Kościoła Katolickiego, Niedenthal jako pierwszy zrealizował reportaż w rodzinnym mieście papieża – Wadowicach, a podczas pielgrzymki Ojca Świętego do ojczyzny, wykonał fotografię przedstawiającą Jana Pawła II pozdrawiającego wiernych na Jasnej Górze (która trafiła na okładkę "Newsweeka"). Niedenthal był także pierwszym zagranicznym fotoreporterem, jakiego wpuszczono do Stoczni Gdańskiej w czasie strajku w 1980 roku. Artysta udokumentował na zdjęciach stan wojenny, a przy tym zasłynął dzięki fotografii przedstawiającej transporter opancerzony SKOT wyrastający z pod bram do warszawskiego kina "Moskwa". Zdjęcie to stało się wręcz ikoną stanu wojennego i jest chyba najczęściej przywoływanym obrazem tamtych lat.

Poza działalnością fotografa profesjonalisty, Chris Niedenthal tworzył również zdjęcia wydawać by się mogło nieistotne, proste migawki obrazujące zwykłe ludzkie postaci czy codzienne czynności życiowe. Wiele z jego fotografii obecnie stanowi ilustrację wydarzeń historycznych, ukazując życie minionych pokoleń. Prace Christophera były bardzo często nagradzane, i tak w roku 1986 otrzymał prestiżową nagrodę World Press Photo za portret węgierskiego przywódcy Janosa Kadara, który trafił na okładkę „Time'a”. Z kolei w 2009 został odznaczony srebrnym medalem Gloria Artis, nadawanym przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego osobom lub instytucjom wyróżniającym się w dziedzinie twórczości artystycznej, działalności kulturalnej lub ochronie kultury i dziedzictwa narodowego.

W Polsce ukazały się trzy albumy z fotografiami Chrisa Niedenthala. Były to: Polska Rzeczpospolita Ludowa. Rekwizyty (BOSZ 2004), 13/12. Polska Stanu Wojennego (2006) i In Your Face. Oblicza Niedawnej Przeszłości (2011). Przez ostatnie lata Chris Niedenthal zajmował się fotografią dzieci niepełnosprawnych intelektualnie, a wykonane przez niego zdjęcia można było oglądać w wielu miastach w Polsce i za granicą. W 2011 roku pojawiła się także autobiograficzna książka opisująca doświadczenia Chrisa jako fotoreportera.

Fotografie związane z najwcześniejszym okresem działalności fotoreporterskiej Niedenthala w Polsce (lata 1970–1980) można obecnie obejrzeć w CSW Łaźnia w Gdańsku. Wystawa obrazuje  sposoby radzenia sobie ludzi z codziennością PRL-u, które dla artysty pochodzącego z Londynu wydawać się mogły dość absurdalne, dziwne a często nawet dramatyczne. Christopher Niedenthal był zawsze obecny tam, gdzie działo się coś ważnego. Dokumentował wszystko w przeświadczeniu, że wkrótce tamten świat przeminie i ustąpi miejsca „normalnemu” krajobrazowi.  Niedenthal w przeciwieństwie do innych fotoreporterów tamtejszego okresu fotografował na kolorowych filmach, dzięki czemu dziś jego zdjęcia doskonale odzwierciedlają obrazy, jakie oglądać można było kilkadziesiąt lat temu.

Fotografie zgromadzone na wystawie w CSW Łaźnia, stanowią nie tylko niepowtarzalny dokument minionych lat oraz zachodzących zmian w życiu i kulturze Polaków, ale są też najwyższej klasy fotografią dokumentalną i reportażową. Wystawę  można oglądać do 18 sierpnia.

Agnieszka Nowakowska