Kwotowa waloryzacja zgodna z konstytucją

Trybunał Konstytucyjny orzekł wczoraj (tj. w środę), że kwotowa waloryzacja emerytur jest zgodna z konstytucją Rzeczypospolitej. O przebadanie i ocenę zagadnienia wnioskowali prezydent Bronisław Komorowski i rzeczniczka praw obywatelskich Irena Lipowicz. Sprawa dotyczy ustawy z 13 stycznia 2012 roku, która zmieniła przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zmiany polegały m.in. na wprowadzeniu waloryzacji kwotowej, z czego wynika m.in. podniesienie wszystkich emerytur i rent o jednakową kwotę 71 zł (a nie o określony procent) - niezależnie od wysokości danego świadczenia. Zasada ta, co zresztą nie jest zaskakujące, budzi spore kontrowersje. Prezydent Komorowski podpisał nowelę, niemniej później zwrócił się do Trybunału, aby ten ocenił jej zgodność z konstytucją.

Po rozprawie, która trwała osiem godzin, Trybunał orzekł wczoraj, że nowa ustawa jest zgodna z konstytucją. Krzysztof Łaszkiewicz, przedstawiciel prezydenta, utrzymywał, że naruszana jest konstytucyjna zasada wzajemności, a podwyżka o ustaloną kwotę byłaby uzasadniona tylko, gdyby równe były sobie także świadczenia. Tak oczywiście nie jest. Paradoksalnie zresztą (niejako wbrew rozpowszechnionemu przekonaniu, że biedni stają się zawsze coraz biedniejsi, a bogacą się tylko bogaci) nowy system waloryzacji jest korzystny przede wszystkim dla najuboższych emerytów (pobierających świadczenia niższe niż 1480 zł miesięcznie), ponieważ suma 71 zł przewyższy ewentualną podwyżkę procentową, która nastąpiłaby, gdyby przepisów nie zmieniono. Najbogatszym emerytom przedsięwzięcie się natomiast nie opłaca.

Trybunał uznał jednak, że ustawodawcy wolno w różny sposób dokonywać waloryzacji, zależnie od okoliczności, zasadniczym warunkiem jest natomiast to, by nie pogarszała ona poziomu życia emerytów i rencistów. Sędzia sprawozdawca Andrzej Rzepliński powiedział, że nie została naruszona istota prawa do zabezpieczenia społecznego. Podkreślił także, że państwo musi uwzględniać aktualną sytuację gospodarczą i swoje możliwości finansowe.

W Trybunale Konstytucyjnym zasiada 15 sędziów. Zaznaczyć należy, że aż 5 z nich wyraziło w tej sprawie odrębne zdanie. Byli to Zbigniew Cieślak, Maria Gintowt-Jankowicz, Mirosław Granat, Marek Kotlinowski i Marek Zubik. Stwierdzili oni m.in., że nowe przepisy podważają zasadę równości wobec prawa i zaufanie obywateli do państwa, a poza tym nie powinno się ich uzasadniać kryzysem.

Adam Witczak