Biznes kwitnie w stepie szerokim

Większości Polaków Mongolia kojarzy się prawdopodobnie z jurtami, kumysem i koczownikami pędzącymi stada bydła, koni i wielbłądów po bezkresnym stepie. Do tego pustynia Gobi, Ułan Bator (raczej jako niewiele mówiąca nazwa), być może odległe wspomnienie Hunów i Tatarów. Możliwe jednak, że już za kilka czy kilkanaście lat Mongolia będzie dla nas synonimem oszklonych, błyszczących drapaczy chmur, gwałtownego rozwoju gospodarczego, przyspieszonej modernizacji i nowoczesnych technologii. Wszystko to zresztą już w Mongolii jest, ale wieści o przemianach w tej części Azji niekoniecznie zdążyły się już zadomowić w naszej świadomości. Tym niemniej w mediach mimo wszystko poświęca się Mongolii coraz więcej miejsca.

Kraj ten od 1924 roku był Mongolską Republiką Ludową - stało się to po śmierci ostatniego chana Mongolii, Bogda Chana, ósmego dżebcundampy, tj. zwierzchnika tamtejszego buddyzmu. Innymi słowy, aż do początku lat 90-tych Mongolia była państwem socjalistycznym, zawsze pod wpływem Związku Sowieckiego. Swoją drogą, od lat 40-tych XX wieku pismem obowiązującym w Mongolii jest cyrylica.

Obecnie Mongolia to republika parlamentarna z obieralnym prezydentem (aktualnie jest nim Cachiagijn Elbegdordż). Należy on do Partii Demokratycznej, która prezentuje liberalny kurs w dziedzinie gospodarki, intensywnie zachęcając kapitał zagraniczny do inwestowania właśnie w Mongolii. Obecnie kraj rozwija się bardzo szybko, jeśli chodzi o dynamikę PKB, choć oczywiście jest to w pewnej mierze efekt tzw. niskiej bazy, co powoduje, że inwestycje, które w krajach Zachodu miałyby stosunkowo niewielkie znaczenie, tu powodują wielki wzrost gospodarczy. Tym niemniej sama niska baza do niczego by nie wystarczyła, to oczywiste, liczy się też polityka gospodarcza.

Według banku HSBC w roku 2013 dynamika wzrostu PKB w Mongolii wyniesie 18 proc., Economy Watch zakłada nawet 23 proc. W kraju ogromnie rozwija się od kilku lat górnictwo, a już od roku 1991 trwa proces prywatyzacji mienia państwowego. Co do górnictwa, to w Mongolii intensywnie wydobywa się węgiel brunatny, miedź, molibden i fosforyty. Wciąż duże znaczenie ma hodowla, zresztą w konstytucji Mongolii jest nawet zapisane, iż bydło to mienie narodowe, chronione przez państwo. Rozwija się także sektor nieruchomości, w tym budownictwo mieszkaniowe, zaniedbane w dawniejszych czasach, gdy biznes miał mniejsze znaczenie, a gospodarka skoncentrowana była na łowiectwie i pasterstwie.

Warto spojrzeć na mongolski system podatkowy, bazując na informacjach podawanych przez Główny Departament Podatkowy, podległy Ministerstwu Finansów Mongolii. Trzy główne daniny na rzecz państwa to CIT, PIT i VAT.

Stawki CIT dla podatników będących rezydentami Mongolii i tych, którzy nimi nie są, pod niektórymi względami różnią się od siebie. Tak czy inaczej na ogół nie są to wysokie stawki.

Otóż jeśli chodzi o dochód z produkcji, sprzedaży dóbr i usług etc. - to każdy przedsiębiorca płaci 10 proc., jeśli jego dochód nie przekracza 3 mld tugryków (waluta mongolska). Jeśli jest wyższy, to firma płaci 300 mln tugryków, a potem 25 proc. z nadwyżki powyżej 3 mld tugryków.

Dla rezydentów podatek CIT od dywidend wynosi 10 proc., z prowadzenia loterii 40 proc., od sprzedaży nieruchomości natomiast 2 proc. Sytuacja podatnika nie będącego rezydentem różni się w ten sposób, że np. od dywidend płaci 20 proc., taka sama stawka obowiązuje, gdy zysk jest transferowany za granicę.

Podatek od dochodów osobistych (PIT) wynosi 10 proc. od pensji, premii itp. dochodów, jest więc bardzo niski, jak na współczesne państwa. Tyle samo wynosi stawka od dochodu z własności. 2 proc. dochodu to stawka przy sprzedaży nieruchomości. Podatek od sprzedaży akcji określa się jako 10 proc. od różnicy pomiędzy cenami kupna i sprzedaży. Działalność twórcza (sztuka, literatura) i naukowo-wynalazcza, jeśli przynosi dochód, to jest on obarczony podatkiem 5 proc.

Warto zauważyć, że stawka podatku VAT wynosi tylko 10 proc. Podatnik musi go opłacać, jeśli jego sprzedaż osiąga poziom 10 mln tugryków.

Cztery główne mongolskie banki to XacBank, KhanBank, GolomtBank oraz Trade and Development Bank, który powstał w roku 1990, jest więc obecnie najstarszym bankiem w tym kraju. Obecnie żaden bank zagraniczny nie ma pełnoprawnego zezwolenia na działalność w Mongolii. W Mongolii działa giełda - Mongolian Stock Exchange  Walutą, która obowiązuje w transakcjach biznesowych, jest tugryk (MNT). Obecnie kurs USD/MNT to 1430,73. Jeden tugryk dzieli się na 100 mongów.

Mongolski eksport w ponad 90 proc. (według Banku Mongolii - w 93 proc., dane z września 2012) skierowany jest do Chin. Warto odnotować, że 23 lata temu, u początku epoki reform, 81 proc. eksportu wędrowało do Rosji (ZSRR), a do Chin tylko 0,7 proc.

Mongolskie przepisy określają "strategiczne" sektory gospodarki: górnictwo, bankowość, finasne, media, informację i komunikację. Jest to o tyle istotne, że jeśli udział kapitału zagranicznego w firmie działającej w sektorze strategicznym przekracza 5 proc., to pojawiają się pewne wymagania ze strony rządu przy niektórych transakcjach (np. przy zakładaniu takiego przedsiębiorstwa lub zbywaniu go). W zakresie 5 proc. - 33 proc. zagranicznego udziału jest to konieczność powiadomienia rządu. Powyżej 33 proc. należy mieć pozwolenie rządu, a jeśli dodatkowo inwestycja przekracza 100 mld tugryków, to pozwolenie wydaje Wielki Churał Państwowy.

Dwa typy przedsiębiorstw (w sensie angielskiego "company") dopuszczane przez tamtejsze prawo to Joint Stock Company i Limited Liability Company, ich skróty w Mongolii to XK oraz XXK. LLC może mieć najwyżej 50 udziałowców na początku, potem może być ich więcej. Minimalny kapitał własny dla XXK to 1 mln tugryków, 10 mln to minimalny limit dla XK. Jeśli chcemy w Mongolii założyć własną firmę, to będziemy musieli kontaktować się z Państwowym Biurem Rejestracyjnym (ang. State Registration Office), Generalnym Departamentem Opodatkowania (General Departament of Taxation) oraz z Foreign Investment and Foreign Trade Agency of Mongolia (FIFTA).

Ziemię w Mongolii, jak podaje raport KPMG z roku 2012, posiadać mogą wyłącznie obywatele Mongolii, a te grunty, które nie są własnością prywatną, traktowane są jako własność rządu.

W kraju dużymi problemami są inflacja (ostatnimi czasy ok. 10 proc. w skali rocznej) i korupcja. Cóż, rok temu na 4 lata więzienia i 54 mln tugryków grzywny skazany został nawet były prezydent Nambaryn Enchbajar. Tak czy inaczej coraz więcej wskazuje na to, że w niedalekiej przyszłości rola Mongolii w światowej gospodarce będzie rosnąć, przede wszystkim dzięki polityce rządu przyjaznej dla inwestorów, którzy z kolei zainteresowani są m.in. eksploatacją tamtejszych potężnych złóż surowców. Interesujące, czy z biegiem czasu zmieni się też rozmieszczenie ludności - na razie w Ułan Bator, czyli stolicy, mieszka ponad milion ludzi, a więc prawie jedna trzecia wszystkich mieszkańców kraju (których jest ok. 2,8 mln).
 

Kamil Kiermacz

(na fot. Ułan Bator)