NIK skontrolował kulturę. Wnioski są niejednoznaczne

Najwyższa Izba Kontroli przebadała działalność utrzymywanych przez państwo instytucji kulturalnych. Wniosek jest taki, że co prawda Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego usprawnił system (wedle wytycznych Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004 - 2013), ale wciąż istnieją niedociągnięcia i problemy. W ogólności jednak eksperci NIK uznali, iż "instytucje kultury funkcjonowały prawidłowo".

W 2011 roku nakłady finansowe na realizację statutowych zadań tych instytucji wzrosły o 5 proc. w porównaniu z rokiem 2010 (tj. do 825 mln zł), zaś na rok 2012 zaplanowano wzrost w relacji rocznej o 8,4 proc. (czyli do 895 mln zł). Warto jednak zauważyć, że choć część dotychczasowych zadań Ministerstwa została przekazana państwowym instytucjom kultury, to w samym resorcie "nie zmniejszyło się ani zatrudnienie, ani nawet liczba komórek organizacyjnych".

Nieprawidłowości i nadużycia dotyczyły przede wszystkim zasad, według których ustalano wynagrodzenie pracowników. Prócz tego zdarzało się, że minister "udzielał zewnętrznym podmiotom dofinansowania na zrealizowanie konkretnych zadań poprzez zwiększenie dotacji podmiotowych dla instytucji kultury". Tymczasem, jak czytamy w komunikacie NIK, "środki z takiej dotacji (...) powinny być przeznaczane na pokrycie bieżącej działalności dotowanej instytucji". Mechanizm nie był w pełni podawany do publicznej wiadomości, przez co powstała grupa podmiotów, które nie podlegały pełnej procedurze ubiegania się o pieniądze z Programu MKiDN.

Kontrolą objęto Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz dziewięć państwowych instytucji kultury (Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Narodowe Centrum Kultury, Narodowy Instytut Audiowizualny, Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Instytut Adama Mickiewicza, Instytut Muzyki i Tańca w Warszawie, Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego w Warszawie, wreszcie Instytut Książki w Krakowie.

Sześć spośród tych instytucji nie przestrzegało zgodnych z prawem zasad wynagradzania pracowników. Narodowy Instytut Audiowizualny dokonał w roku 2010 wydatków, które przekraczały wysokość ustaloną w planie finansowym, zaś niewykorzystane środki z dotacji celowych zwrócił nieterminowo i bez odsetek. Pięć instytucji nierzetelnie sporządziło plany rzeczowo-finansowe i sprawozdania z ich wykonania.

Adam Witczak