Alarmujący raport NIK-u o emeryturach

W swym najnowszym raporcie Najwyższa Izba Kontroli przestrzega, że w dłuższej perspektywie, bez wsparcia z budżetu państwa, może nie wystarczyć środków na wypłatę emerytur.

Urząd wskazuje, że przejęcie przez ZUS aktywów OFE, a także przekazanie obligacji skarbowych do Ministra Finansów w celu ich umorzenia oraz przekazanie pozostałej części aktywów do Funduszu Rezerwy Demograficznej i funduszu emerytalnego FUS było przeprowadzone w prawidłowy sposób, zgodnie z przepisani. Autorzy przypominają, że od 1999 roku system emerytalny opera się o dwa filary – repartycyjny, czyi ZUS, w którym zbierane składki płacone przez obecnie pracujących są wypłacane aktualnym emerytom, a także o filar kapitałowy, czyli OFE, które są zasilane przez część składki ubezpieczenia społecznego płaconego również przez obecnie pracujących i przekazywanej na indywidualne konta w funduszu emerytalnym.

NIK przypomina, że wydatki na świadczenia emerytalnego – rentowe to jedna z najważniejszych części w systemie finansów publicznych, zarówno z uwagi na ich wielkość, jak i znaczenie społeczne. Problem jednak w tym, że odprowadzane składki nie sa w stanie pokryć bieżących wypłat, co rodzi deficyt, który z kolei pokrywany jest z budżetu państwa. W efekcie rodzi to istotne obciążenie dla sektora finansów publicznych, a także powiększa dług publiczny.

To właśnie fakt istnienia deficytu był główną przesłanką do wprowadzonych na początku tego roku zmian w systemie emerytalnym. ZUS przejął aktywa od OFE o wartości dokładnie 153,2 mld zł, które później przekazano na rzecz Skarbu Państwa w celu umorzenia (jeżeli chodzi o obligacje skarbowe) oraz do Funduszu Rezerwy Demograficznej i funduszu emerytalnego FUS.

W raporcie NIK stwierdza, że ZUS właściwie przygotował się do realizacji zadań, jakie wynikają z wejścia w życie nowych przepisów w ustawie. Symulacje przygotowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wykazują jednak, że realizacja założeń ustawowych nie rozwiąże w dłuższej perspektywie problemów deficytu FUS. Nawet pomimo prognozowanego zwiększenia wpływów ze składek, a także przenoszenia środków w ramach tzw. suwaka, przewidywany jest dalszy wzrost deficytu.

Wniosek Urzędu jest dość niepokojący. Według niego, pogłębiający się deficyt w FUS wskazuje, iż w dłuższej perspektywie, bez wsparcia z budżetu państwa, może zabraknąć środków na wypłatę świadczeń emerytalnych. Jest to spowodowane z jednej strony niskim wskaźnikiem urodzeń, emigracją, a także wchodzeniem w wiek emerytalnym osób z powojennego wyżu demograficznego i wydłużania się długości życia.

Jacek Jarosz