Akcyza, zwana też podatkiem akcyzowym to jeden z podatków pośrednich nakładanych przez państwo na produkty o wysokiej akumulacji zysku, a więc o dużej nadwyżce przychodów ze sprzedaży nad kosztami ich produkcji.

Do wyrobów objętych akcyzą zalicza się:

- wyroby tytoniowe (papierosy, cygara, cygaretki, tytoń)

- napoje alkoholowe (piwo, wino, wyroby spirytusowe)

- produkty energetyczne (paliwo, benzyna, energia elektryczna)

- towary luksusowe (samochody, jachty, elektronika, kosmetyki, perfumy)

Podatnikami podatku akcyzowego są producenci i importerzy wyrobów akcyzowych bez względu na formę organizacyjno – prawną. Co ciekawe, akcyzę pierwotnie opłaca producent lub importer, jednakże całość kosztów jest doliczana do ceny towaru tak, aby w ostateczności konieczność dokonania zapłaty spoczywała na konsumencie.

Celem akcyzy jest zmniejszenie konsumpcji dóbr nią obłożonych, a motywacją do takich działań może być ich rzadkość, wysoka cena bądź też szkodliwość dla zdrowia obywateli. Stawki podatku akcyzowego ustala się kwotowo lub procentowo, ustawodawca określa jednak tylko górne granice stawek dla poszczególnych grup wyrobów. 

Podstawowym aktem prawa wspólnotowego w zakresie podatku akcyzowego w Unii Europejskiej jest dyrektywa Rady 2008/118/WE.

 Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi podatek akcyzowy w Polsce są:

1. ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym regulująca opodatkowanie podatkiem akcyzowym wyrobów akcyzowych oraz samochodów osobowych, organizację obrotu tymi wyrobami, a także oznaczanie znakami akcyzy, zwana dalej „ustawą";

2. rozporządzenia Ministra Finansów wydane na podstawie delegacji zawartych w ww. ustawie.