Fundusz celowy jest formą organizacyjną sektora finansów publicznych. Jego przychody pochodzą ze środków publicznych, natomiast wydatki są przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań. Zgodnie z Ustawą z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych taki fundusz może działać jako osoba prawna albo stanowić wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie powołującej taki fundusz. Ustawa o finansach publicznych nie stanowi podstawy prawnej do powołania funduszu celowego, albowiem poszczególne fundusze działają na mocy odrębnych ustaw, określających szczegółowo zarówno źródła przychodów, jak i zadania publiczne z nich finansowane.

Fundusze celowe charakteryzują się celowym przeznaczeniem gromadzonych w nich środków.
Przychody funduszy celowych pochodzą głównie ze świadczeń o charakterze publicznoprawnym, nałożonych ustawami. Niektóre fundusze korzystają z dotacji, a niektóre osiągają dochody własne z tytułu lokat, odsetek bankowych albo darowizn. Część funduszy może zaciągać kredyty bankowe, ale tylko wtedy, gdy zezwala na to ustawa powołująca fundusz.

Fundusze celowe spełniają kilka najważniejszych funkcji:
• funkcję alokacji środków publicznych, polegającą na alokacji zasobów gospodarczych wykorzystując mechanizm administracyjny,
• funkcję redystrybucji dochodów, polegającą na zmianach dotyczących proporcji wykorzystania dochodu narodowego poprzez przymusową ingerencję w dochody osób i podmiotów gospodarczych lub poprzez dobrowolną rezygnację przez te podmioty z części dochodów na rzecz funduszy,
• funkcję mobilizacji środków publicznych, która polega na sprzyjaniu powiększaniu środków publicznych, zwłaszcza w sytuacjach, gdy nie jest to możliwe przy użyciu tradycyjnych instrumentów fiskalnych,
• funkcję racjonalizacji wydatków publicznych – odnoszącą się do stabilizacji hierarchii zadań i celów.

Do funduszy celowych zalicza się m.in.:
• Fundusz Pracy,
• Fundusz Ubezpieczeń Społecznych,
• Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,
• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
• Fundusz Leśny,
• Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych,
• Państwowy Fundusz Kombatantów.