Specjalne prawa ciągnienia (ang. Special Drawing Right - SDR) to międzynarodowa jednostka rozrachunkowa, istniejąca wyłącznie w postaci zapisów księgowych na bankowych rachunkach depozytowych. SDR została utworzona przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) w 1967 roku jako uzupełnienie oficjalnych rezerw jej krajów członkowskich. Jej wartość jest oparta na koszyku czterech najważniejszych walut międzynarodowych (USD, EUR, JPY i GBP) i SDR-y mogą być wymieniane na dowolne waluty.

SDR nie są ani walutą, ani roszczeniami wobec MFW, są to raczej potencjalne roszczenia do wypłaty swobodnie wymienialnych walut członków MFW. Posiadacze SDR mogą uzyskać te waluty w zamian za swoje SDR w dwojaki sposób: po pierwsze poprzez aranżację dobrowolnej wymiany pomiędzy członkami, a po drugie członkowie MFW wyróżniający się silną pozycją zewnętrzną mogą kupować SDR od członków o słabej pozycji zewnętrznej. Oprócz swojej roli jako dodatkowe aktywa rezerwowe, SDR służą jako jednostki rozrachunkowe MFW i innych organizacji międzynarodowych.

Jednostkami SDR mogą się posługiwać wyłącznie banki centralne państw oraz niektóre instytucje finansowe w rozrachunkach między nimi. Jednostki SDR przyznawane są krajom-członkom MFW proporcjonalnie do ich udziałów wniesionych do MFW. Jednostki SDR służą głównie do regulowania zobowiązań poszczególnych krajów z tytułu bieżących obrotów bilansu płatniczego (m.in. kraje z deficytem bilansu płatniczego dokonują płatności w tej walucie lub przeprowadzają interwencje na rynku walutowym poprzez wymianę SDR-ów na walutę innych krajów, kraje z nadwyżką bilansu płatniczego). Są też wykorzystywane przy porównywaniu kursów walut w rozliczeniach międzynarodowych.

Początkowo wartość jednostki SDR była wyznaczana jako wartość 0,888671 g czystego złota (która w tamtym okresie była także wartością jednego dolara amerykańskiego), od 1974 roku jest wyznaczana na podstawie koszyka walutowego, składającego się obecnie z euro, japońskiego jena, funta szterlinga i dolara amerykańskiego, w proporcjach zależnych od wagi danej waluty w międzynarodowych transakcjach finansowych.

Wagi poszczególnych walut w koszyku (dla danego okresu czasowego):

- 1981–1985: USD 42%, DEM 19%, JPY 13%, GBP 13%, FRF 13%

- 1986–1990: USD 42%, DEM 19%, JPY 15%, GBP 12%, FRF 12%

- 1991–1995: USD 40%, DEM 21%, JPY 17%, GBP 11%, FRF 11%

- 1996–2000: USD 39%, DEM 21%, JPY 18%, GBP 11%, FRF 11%

- 2001–2005: USD 45%, EUR 29%, JPY 15%, GBP 11%

- 2006–2010: USD 44%, EUR 34%, JPY 11%, GBP 11%

- od 30 grudnia 2010: USD 41,9%, EUR 37,4%, JPY 9,4%, GBP 11,3%

Kurs SDR wobec dolara amerykańskiego jest codziennie publikowany na stronie internetowej MFW. Jest on obliczany jako ważona udziałami suma kursów poszczególnych czterech walut wchodzących w skład koszyka walutowego wobec dolara amerykańskiego, na podstawie kursów poszczególnych par walutowych (ustalane codzienne w południe na rynku w Londynie).

Skład koszyka walutowego jest rewidowany co pięć lat przez Zarząd MFW, lub wcześniej jeśli Fundusz stwierdzi zmianę okoliczności uzasadniającą wcześniejszy przegląd, w celu zapewnienia, że odzwierciedla on względne znaczenie poszczególnych walut wchodzących w skład koszyka walutowego w handlu światowym i na rynkach finansowych. Ostatni przegląd koszyka walutowego odbył się w listopadzie 2010 roku. Następny przegląd planowany jest na rok 2015.

Więcej aktualnych informacji dotyczących specjalnych praw ciągnienia i MFW znajduje się na stronie funduszu: www.imf.org.