Inkaso jest jedną z form rozliczeń gotówkowych, polegającą na pobieraniu przez bank od kupującego na rzecz sprzedającego określonej należności, w zamian za wydanie powierzonych przez sprzedającego dokumentów, zgodnie z ustalonymi warunkami. Inkaso najczęściej wykorzystywane jest przy eksporcie i ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa transakcji eksportowych. Nabywca bowiem zanim dokona zapłaty, może zweryfikować w banku pośredniczącym dokumenty przesłane przez dostawcę (w celu sprawdzenia poprawności wysyłki), z kolei dostawca jest zabezpieczony przed brakiem zapłaty, ponieważ nabywca, by odebrać towar, musi przedstawić przewoźnikowi wykupione z banku dokumenty.

Uczestnikami inkasa są więc: dostawca, bank dostawcy, bank pośredniczący (bank inkasujący), do którego wysłane jest zlecenie inkasowe oraz płatnik (odbiorca).

Wszystko rozpoczyna się od wysłania przez dostawcę towaru do odbiorcy. Dostawca składa w swoim banku dyspozycję pobrania należności od odbiorcy oraz inne dokumenty określone w umowie z odbiorcą, upoważniające go do odbioru towaru (może to być np. faktura, dokumenty celne, transportowe, ubezpieczeniowe czy weksel itp.). Bank dostawcy kontaktuje się z bankiem inkasującym (najczęściej jest to właśnie bank odbiorcy), i przekazuje mu dokumenty otrzymane od dostawcy. Następnie bank inkasujący kontaktuje się z odbiorcą, żądając od niego wykupienia inkasa. Aby otrzymać dokumenty od banku dostawcy, odbiorca musi wykonać to, co zostało określone w inkasie. Potem bank inkasujący przekazuje otrzymaną od odbiorcy towaru należność do banku dostawcy, a ten z kolei przekazuje ją samemu dostawcy.

Stosując różne kryteria, możemy wyróżnić następujące rodzaje inkasa:

1. ze względu na rodzaj dokumentów:
• inkaso finansowe, którego przedmiotem są dokumenty finansowe, np. weksle lub inne podobne instrumenty, zabezpieczające należność eksportera,
• inkaso dokumentowe, którego przedmiotem są dokumenty handlowe (np. faktury, dokumenty transportowe, dokumenty stwierdzające tytuł własności, dokumenty ubezpieczeniowe itp.),

2. ze względu na sposób zapłaty:
• inkaso płatne z góry (a’vista), w przypadku którego odbiorca, aby otrzymać dokumenty, musi najpierw opłacić należność,
• inkaso terminowe w przypadku którego otrzymanie płatności za dokumenty odbywa się w określonym terminie po ich wydaniu,

3. ze względu na stronę transakcji:
• inkaso eksportowe, w przypadku, gdy strona transakcji jest eksporterem,
• inkaso importowe, w przypadku, gdy strona transakcji jest importerem.