Specyficzny i relatywnie młody rodzaj instrumentu finansowego. Jego wartość zależy od wartości innego instrumentu, nazywanego bazowym. Podstawowa różnica pomiędzy nim a instrumentem udziałowym lub dłużnym polega na tym, że celem jego nie jest transfer kapitału, a transfer ryzyka.

Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje instrumentów pochodnych:

-kontrakty terminowe – to tzw. instrumenty symetryczne. Obie strony kontraktu przyjmują zobowiązanie;

-opcje - to tzw. instrumenty asymetryczne. W tym wypadku jedna strona kontraktu obejmuje prawo, a druga zobowiązanie.

Dla instrumentów pochodnych, instrumentem bazowym są przede wszystkim akcje, waluty, indeksy giełdowe i stopa procentowa.

Instrumenty pochodne pojawiły się w latach ’70 ubiegłego wieku w odpowiedzi na duża zmienność wahań dotychczasowych instrumentów finansowych i związanym z tym podwyższonym ryzykiem inwestycyjnym. Od tamtych czasów są one popularnym narzędziem służącym przenoszeniu jego przenoszeniu, ale także zawieraniu transakcji spekulacyjnych w wypadku gdy jedyną transakcją jest kupno lub sprzedaż instrumentu pochodnego.